Azerbaycan (Azerbayjan)

Azərbaycan rəsmi adıyla Azərbaycan Respublikası ( azericesi : Azərbaycan Respublikası ) , Cənubi Qafqazda bir dövlət . Şimalda Rusiya , şimal qərbdə Gürcüstan, cənub qərbdə Ermənistan, cənubda İran və cənub qərbdə Türkiyə ( Naxçıvan sərhədi ) ilə qonşudur . Şərq sərhədini Xəzər dənizi çəkməkdədir. Bir qisimi Avropa və bir qisimi asiyada . Paytaxtı Bakü'dür .

Tarixi

Keyqubad məscidi

Azərbaycan, tarix səhnəsində M. Ö. 6. əsrdən etibarən görülməyə başlar. Geopolitik vəziyyəti etibarilə, davamlı istilalara uğramış və müxtəlif dövlətlərin hakimiyyəti altında qalmışdır. Bu bölgədə qurulan ilk dövlət, Ahameni Komandiri Sahrap Atropates'in təməllərini atdığı krallıqdır. Atropates Krallığının adı zamanla dəyişikliklərə uğramış, Sasanilerce Azurbeycan, Süryanilerce Azerbaigan olaraq adlandırılmışdır.

Türklər

 və

İranlılar

 isə bölgəyə Azərbaycan adı vermişlər.

Atropetes Krallığında sonra bölgəyə sırasıyla Selevkoslular, ermənilər, Romalılar və Sasanilər hakim olmuşlar. Türklərin bura əsaslı yerləşmələri M. S. 4. və 5. əsrlərdə olmuşdur. Daha sonra Sasani hökmdarı Nuşirəvan bölgəyə İranlıları yerləşdirmə siyasətini təqib etmişdir. Yeddinci əsrdən etibarən böyüməyə başlayan İslam dövləti Azərbaycanı fəthə başladı. Bu fəth hərəkəti, 643'te bölgə tamamilə Müsəlmanların hakimiyyəti altına keçməsiylə tamamlandı. Daha sonra Abbasilər buranı Türk əmrlər vasitəsilə idarə etdilər. Abbasi dövlətinin yıxılmasıyla, bu torpaqlarda bəzi yerli sülalələri bəylik qurdular. Yeddinci əsrdən etibarən Səlcuqlu Akıncıları Azərbaycana girdilər. Lakin burada qəti bir hakimiyyət təsis edə bilmədilər. 1015-1016'dan sonra bura Oğuz boyları yerləşməyə başladı. 1043-ci ildə Toğrul Bəy, əmisi və amcaoğlunu buraya fəthə göndərdisə də, bizanslılarla uzun sürən vuruşmalardan bir nəticə alına bilmədi. Azərbaycanın qəti Səlcuqlu hakimiyyəti altına girməsi Sultan Alparslan dövründə olmuşdur.

Azerbaycan'ın konumu

Azerbaycan, 12. ve 13. asırlar arasında Atabegler ve Harezmşahların hakimiyeti altına girdi. Daha sonra Moğollar, bölgeye 1320'de girmeye başladı. Cengiz'in burada hakimiyeti kısa sürdü, Cengiz'in ölümünden sonra Azerbaycan Cuci milletinin istilasına uğradı. Onlardan sonra İranlıların hakimiyetine giren Azerbaycan, bir süre sonra da Altınordu Devletinin hakimiyetine girdi. On altıncı asrın ilk yarısına kadar bu istilalar devam etti. Azerbaycan'a ilk Osmanlı seferi ise 16. asırdan itibaren başladı. Yavuz Sultan Selim Han Safevilerle olan savaşları esnasında, 1514'te Tebriz'i aldıysa da, şehir tekrar Safevilerin eline geçti. 1534'te Kanuni Sultan Süleyman Han Tebriz'i aldı ve ertesi sene bütün Azerbaycan'ı fethetti. 1555'te çıkan karışıklık sonucu Azerbaycan tekrar Safevilere bağlandı. Sultan Üçüncü Murad Han devrinde tekrar Osmanlıların eline geçti.

1539'dan sonra Azerbaycan'da muhtelif hanlıklar kuruldu. Bunlarda kargaşalık; 19. asra kadar devam etti. Bu asırda bazı kalkınma hareketleri başladıysa da, sonuçları ancak 20. asrın başlarında görüldü.

Nihayet, 28 Nisan 1920'de kızılordunun istilası ile Sovyet rejimi ilan edildi. Azerbaycan bugünkü statüye gelene kadar, Gürcüler-Ermeniler ile birlikte Kafkasya federasyonu şeklinde idare edildi.

5 Aralık 1936'da topraklarının bir kısmı Ermenilere bir kısmı da Gürcülere verildi. Böylece Kafkasya'da kalan Azerbaycan toprakları üzerinde Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan olmak üzere Rusya'ya bağlı üç cumhuriyet kuruldu.

Azerbaycan'ın konumu

Azerbaycan, 12. ve 13. asırlar arasında Atabegler ve Harezmşahların hakimiyeti altına girdi. Daha sonra Moğollar, bölgeye 1320'de girmeye başladı. Cengiz'in burada hakimiyeti kısa sürdü, Cengiz'in ölümünden sonra Azerbaycan Cuci milletinin istilasına uğradı. Onlardan sonra İranlıların hakimiyetine giren Azerbaycan, bir süre sonra da Altınordu Devletinin hakimiyetine girdi. On altıncı asrın ilk yarısına kadar bu istilalar devam etti. Azerbaycan'a ilk Osmanlı seferi ise 16. asırdan itibaren başladı. Yavuz Sultan Selim Han Safevilerle olan savaşları esnasında, 1514'te Tebriz'i aldıysa da, şehir tekrar Safevilerin eline geçti. 1534'te Kanuni Sultan Süleyman Han Tebriz'i aldı ve ertesi sene bütün Azerbaycan'ı fethetti. 1555'te çıkan karışıklık sonucu Azerbaycan tekrar Safevilere bağlandı. Sultan Üçüncü Murad Han devrinde tekrar Osmanlıların eline geçti.

1539'dan sonra Azerbaycan'da muhtelif hanlıklar kuruldu. Bunlarda kargaşalık; 19. asra kadar devam etti. Bu asırda bazı kalkınma hareketleri başladıysa da, sonuçları ancak 20. asrın başlarında görüldü.

Nihayet, 28 Nisan 1920'de kızılordunun istilası ile Sovyet rejimi ilan edildi. Azerbaycan bugünkü statüye gelene kadar, Gürcüler-Ermeniler ile birlikte Kafkasya federasyonu şeklinde idare edildi.

5 Aralık 1936'da topraklarının bir kısmı Ermenilere bir kısmı da Gürcülere verildi. Böylece Kafkasya'da kalan Azerbaycan toprakları üzerinde Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan olmak üzere Rusya'ya bağlı üç cumhuriyet kuruldu.

Azərbaycanın mövqeyi

Azərbaycan, 12. və 13. əsrlər arasında Atabəyləri və Xarəzmşahlar hakimiyyəti altına girdi. Daha sonra Moğollar, bölgəyə 1320'de girməyə başladı. Çingizin burada hakimiyyəti qısa sürdü, Çingizin ölümündən sonra Azərbaycan Cuci millətinin istilasına uğradı. Onlardan sonra İranlıların hakimiyyətinə girən Azərbaycan, bir müddət sonra da Altınordu Dövlətinin hakimiyyətinə girdi. On altıncı əsrin ilk yarısına qədər bu istilalar davam etdi. Azərbaycana ilk Osmanlı səfəri isə 16. əsrdən etibarən başladı. Yavuz Sultan Səlim Xan Safevilerle olan döyüşləri əsnasında, 1514-cü ildə Təbrizi alsa da, şəhər təkrar Səfəvilərin əlinə keçdi. 1534-cü ildə Qanuni Sultan Süleyman Xan Təbrizi aldı və ertəsi il bütün Azərbaycanı fəth etdi. 1555də çıxan qarışıqlıq nəticəsində Azərbaycan təkrar Səfəvilərə bağlandı. Sultan Üçüncü Murad Xan dövründə təkrar Osmanlıların əlinə keçdi.

1539'dan sonra Azərbaycanda müxtəlif xanlıqlar yarandı. Bunlarda qarışıqlıq; 19. əsrə qədər davam etdi. Bu əsrdə bəzi inkişaf hərəkətləri başladısa da, nəticələri ancaq 20. əsrin başlarında baxıldı.

Nəhayət, 28 aprel 1920-ci ildə Kızılordunun istilası ilə Sovet rejimi elan edildi. Azərbaycan bugünkü statusa gələnə qədər, Gürcülər-ermənilər ilə birlikdə Qafqaz federasiyası şəklində idarə edildi.

5 dekabr 1936-cı ildə torpaqlarının bir qismi ermənilərə bir qisimi də gürcülərə verildi. Beləcə Qafqazda qalan Azərbaycan torpaqları üzərində Gürcüstan, Ermənistan və Azərbaycan olmaq üzrə Rusiyaya bağlı üç respublika quruldu.


Azərbaycanın Şəhərləri Hansılarımı ? Azərbaycanda 66 rayon ( rayon / rayonlar ) , 13 Şəhər rayonu ( Bakıda 11 , Gəncədə 2 ) 11 böyük şəhər , 1 muxtar respublika ( Muxtar Respublika ) vardır .

1. Abşeron (Hırdalan) (Bakü içirisindeki exclave dahil)
2. Ağcabedi (Ağcabedi)
3. Ağdam (Ağdam, de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Askeran, Mardakert ve Martuni illerinın parçasıdır.)
4. Ağtaş (Ağdaş)
5. Ağstafa (Ağstafa)
6. Ağsu (Ağsu)
7. Şirvan şehri (24 Nisan 2008'e kadar Ali Bayramlı / Əli Bayramlı)
8. Astara (Astara)
9. Bakü şehri
10. Balaken (Balaken)
11. Berde (Berde)
12. Beylegan (Beylegan)
13. Bilesuvar (Bilesuvar)
14. Cebrayıl (Cebrayıl, doğu yarısı de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Hadrut ili ve batı yarısı Qashatagh ilinin parçasıdır.)
15. Celilabad (Celilabad)
16. Daşkesen (Daşkesen)
17. Şabran (Şabran)
18. Füzuli (Füzuli, batı yarısı de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Hadrut ilinin parçasıdır.)
19. Gedebey (Gedebey) (Ermenistan'ın bir enclave ile komşu)
20. Gence şehri
21. Goranboy (Goranboy)
22. Göyçay (Göyçay)
23. Hacıkabul (Hacıkabul)
24. İmişli (İmişli)
25. İsmayıllı (İsmayıllı)
26. Kelbecer (Kelbecer, doğu yarısı de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Mardakert ili ve batı yarısı Şaumyan ilini parçasıdır.)
27. Kürdemir (Kürdemir)
28. Laçın (Laçın, de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Qashatagh ilinin parçasıdır.)
29. Lenkeran (Lenkeran)
30. Lenkeran şehri
31. Lerik (Lerik)
32. Masallı (Masallı)
33. Mingeçevir şehri
34. Naftalan şehri
35. Neftçala (Neftçala)
36. Oğuz (Oğuz)
37. Kebele (Kebele)
38. Kah (Kah)
39. Kazah (Kazah) (Ermenistan'daki iki enclave dahil)
40. Gobustan (Kobustan)
41. Kuba (Kuba)
42. Kubadlı (Kubadlı, de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Qashatagh ilinin parçasıdır.)
43. Kusar (Kusar)
44. Saatlı (Saatlı)
45. Sabirabad (Sabirabad)
46. Şeki (Şeki)
47. Şeki şehri
48. Salyan (Salyan)
49. Şamahı (Şamahı)
50. Şemkir (Şemkir)
51. Samuh (Samuh)
52. Siyezen (Siyezen)
53. Sumgayıt şehri
54. Şuşa (Şuşa, de facto olarak tamamen Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin parçasıdır)
55. Terter (Terter, batı kesimi de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Mardakert ilini parçasıdır.)
56. Tovuz (Tovuz)
57. Ucar (Ucar)
58. Haçmaz (Haçmaz)
59. Hankendi şehri (Sovyetler zamanlanında adı Stepanakert, de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin başkentidir.)
60. Göygöl (Göygöl: 25 Nisan 2008'e kadar Hanlar)
61. Hızı (Hızı)
62. Hocalı (Hocalı, de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Askeran ilini oluşturmaktadır.)
63. Hocavend (Hocavend, güney yarısı de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Hadrut İli ve kuzey yarısı Martuni ilini parçasıdır.)
64. Yardımlı (Yardımlı)
65. Yevlah (Yevlah)
66. Yevlah şehri
67. Zengilan (Zengilan, de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Qashatagh ilinin parçasıdır.)
68. Zakatala (Zakatala)
69. Zerdab (Zerdab)

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti [değiştir]

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti

7 rayon ve Nahçıvan kentine ayrılır.

1. Babek (Babek kasabası)
2. Culfa (Culfa)
3. Kengerli (Kıvrak kasabası)
4. Nahçivan şehri
5. Ordubad (Ordubad)
6. Sederek (Haydarabad kasabası) (Ermenistan'daki bir enclave dahil)
7. Şahbuz (Şahbuz)

8. Şerur (Şerur)